Tại các thành thị có lẽ ít người còn có can đảm dám muốn đội mũ, đi hia, mặc áo thụng xanh ở các cửa đình. Nhưng ở thôn quê việc ấy vẫn long trọng. Nó vẫn làm cho nhiều người phải hao gia tài.
Vừa rồi ở làng Bái Dương suýt xảy ra việc lôi thôi, chỉ vì ngôi tế chủ đó.
Làng ấy có ngôi đền Dính vào bậc cổ nhất trong các đình chùa Nam Định.
Hàng năm cứ từ mồng một đến mồng mười tháng chạp, bốn xã trong tổng phải sửa cỗ bàn, đem đến đền ấy cúng tế.
Theo lệ, khi lễ, làng Bái Dương phải cắt những ông khoa mục vào làm chủ tế.
Nhưng khoa cử đã bị bỏ gần ba chục năm nay, bây giờ khó còn được khoa mục nữa. Vì thế cái ngôi chủ tế đền Dính năm nay, dân làng Bái Dương đã định giao cho một người lý trưởng có phẩm hàm.
Thế nhưng trong làng lại có một người chánh hội cũng muốn được lên ngôi đó. Biết rằng người làng không nghe, hắn mời quan phủ Nam Trực về làng điều đình.
Song sự điều đình của quan phụ mẫu cũng không có hiệu quả. Ngài mới khuôn xếp cho viên chánh hội làm chủ trong cuộc tế các hôm trước, còn người lý trưởng thì vẫn làm chủ về cuộc tế chính hôm sau.
Cố nhiên, dân làng không dám từ chối.
Tưởng thế là yên. Chẳng ngờ sắp đến ngày tế, chánh hội lại nói có tờ sức cho hắn được làm chủ cuộc tế chính, không rõ là thực hay hư.
Dân làng thấy vậy tức thì dùi đục, tay thước, gậy tày, mã thò tấp nập ra đình để phòng thủ cái ngôi tế chủ của họ. Kết cục chánh hội phải xin lính phủ về giữ trật tự mới khỏi xảy ra ẩu đả.
Than ôi, Bái Dương là quê cụ Nghè Trúc Đường, mà đến có sự mục nát như vậy, thì cũng đáng buồn cho linh hồn của một vị sư biểu của sĩ lâm thuở trước.
... (kiểm duyệt)...
Hy Cừ
Đông Pháp, Số 5054 - 12.2.1942