Kinh Lễ có câu rằng: "Vào nước nào có thể biết sự giáo hóa của nước ấy: mềm mỏng trung hậu là giáo hóa của Kinh Thi; sâu sắc trầm tiềm là giáo hóa của Kinh Dịch...". Câu đó tuy là đối với các nước trong đời Chiến quốc mà nói, nhưng cũng có thể dùng làm phương pháp quan sát tình trạng của dân tộc đời này. Theo phương pháp đó, suy cho rộng ra, tôi quả quyết rằng: Dân tộc Việt Nam hiện đang mắc bệnh suy thận.
Nói thế không phải là tôi đã đi điều tra ở các bệnh viện. Chẳng cần thế, chỉ cần đọc quảng cáo của các dựơc phòng, y quán cũng rõ lắm rồi.
Phải! Hầu hết y quán, dược phòng xứ này chẳng là cơ quan làm tiền của bọn "kỹ sư bịp" à? Các kỹ sư ấy như con ma khôn, hễ mà trong xứ nhiều người mắc bệnh gì, thì họ đua nhau rao mãi thuốc chữa bệnh ấy. Trước đây có lúc họ rao toàn thuốc hoa liễu, rồi lại có khi họ rao toàn thuốc lao phổi, thậm chí họ rao cả thuốc đau màng óc nữa!
Khốn nạn! Đau màng óc là bệnh cực kỳ nguy hiểm, chỉ chậm vài giờ đồng hồ thì chết...
Thế mà họ cũng cố dử người ta dùng thuốc của mình, khiến cho người ta chậm tìm thuốc khác, rồi thì không gỡ được nữa. Vì vậy mà bao nhiêu người chết oan!
Bây giờ đây, họp lại thi nhau rao thuốc bổ thận.
Thấy tính người mềm mỏng trung hậu biết là giáo hóa Kinh Thi; thấy tính người sâu sắc trầm tiềm, biết là giáo hóa của Kinh Dịch, thì thuốc nhan nhản những quảng cáo bổ thận, biết là dân tộc thận suy chứ gì!
Nếu không nhiều người suy thận, thì đâu có lắm kẻ ăn quanh cái thận như vậy?
Hy Cừ
Đông Pháp, Số 5772 - 18.7.1944