Tập Án Cái Đình Và Dao Cầu Thuyền Tán
Ngô Tất Tố
www.dtv-ebook.com

6. Nguyên Nhân Chỉ Tại Trái Lễ

Theo tin một bạn đồng nghiệp, ngày mười tháng hai âm lịch, tại Văn Miếu của làng Trường Lâm, huyện Gia Lâm có xảy ra một tấn náo kịch.

Hôm ấy, làng đó làm lễ Xuân Đình, phó lý Âu Văn Tảo được vào đọc văn. Tế xong, viên độc chúc đó còn đương xúng xính mũ áo, thình lình hai người cùng làng xông vào, xé nát cả bộ lễ phục. Anh ta đã phát đơn kiện.

Tin đó có lẽ đã bị nhiều người bỏ qua, vì nó là việc nhỏ mọn. Điều đó rất không nên. Việc này tuy nhỏ mọn thật, nhưng nó thuộc về lễ nghi của Khổng môn.

... (kiểm duyệt)...

Cái gì dính đến cửa Khổng đều quan hệ, huống chi là việc lễ nghi. Vì vậy tôi muốn đưa cuộc xung đột đó ra trước dư luận để tìm nguyên nhân.

Ngày xưa thì có thể bảo nó chỉ là sự cạnh tranh xôi thịt. Bây giờ không thể nói thế, cần phải căn cứ vào lễ mới được.

Phải, Văn Miếu không giống đình chùa, của nhà nước và của hàng tỉnh là nơi thờ đức Khổng Tử, còn của các tổng các làng thì là chỗ cúng tiên đạt trong xứ. Tiên đạt cũng là môn đồ cụ Khổng, vì có học hành thi đỗ mới được ở địa vị ấy.

Khổng Tử lúc sống rất trọng lễ. Ngài đã bảo ông Nhan Uyên những cái phi lễ chớ trông, chớ nghe, chớ động đến và chớ nói đến.

Các vị tiên đạt Trường Lâm đã là môn đồ của ngài, tất nhiên cũng phải theo lời dạy ấy. Cuộc lễ Xuân của làng Trường Lâm hôm ấy có hợp lễ không? Nhất định không.

Bởi vì những cuộc tế đình ở các Văn Miếu, trong luật đã có định rõ: quốc tế dùng ngày thượng đình, quan tế dùng ngày trung đình, dân tế dùng ngày hạ đình. Làng Trường Lâm tế ngày mồng mười tháng hai tức là tiếm lễ. Vì ngày đó chính là trung đình, ngày để quan tế.

Vả chăng Văn Miếu cũng là một nơi cửa Khổng, những người dự lễ cũng phải là người cửa Khổng mới hợp lễ. Âu Văn Tảo đã làm phó lý, quyết không là môn đồ cụ Khổng, sao lại vào đó đọc văn?

Một cuộc tế phàm đến hai điều phi lễ, cố nhiên động đến các vị tiên đạt ở đó không buồn trông đến. Vì vậy ngài mới run rủi hai tên trai đinh gây sự, để tỏ ý không thèm thừa nhận. Phải vậy chăng?

Hy Cừ

Đông Pháp, Số 5092 - 2.4.1942