Tập Án Cái Đình Và Dao Cầu Thuyền Tán
Ngô Tất Tố
www.dtv-ebook.com

4. Làng Dao Cầu, Làng Văn Nên Sửa Lại Đền Bạch Mã

Với đền Bạch Mã, bà con Hà thành chắc đã nhiều người phải mỏi đầu cổ và tốn hương hoa. Tuy vậy, nếu hỏi sự tích đền ấy ra sao, có lẽ ít người nói được rành rọt.

Dịch ra tiếng ta, "Bạch Mã" chỉ có nghĩa là "ngựa trắng" hay là "ngựa bạch" cũng thế. Thế nhưng, lai lịch của nó thì rất ly kỳ.

Theo sách Việt điện u linh, đền ấy lập lên từ đời Cao Biền.

Lúc ấy Cao Biền đắp thành Đại La, tình cờ ra chơi cửa đông, bỗng thấy trời đất tối sầm. Rồi ở trong chỗ mù mịt lại có đám mây năm sắc từ dưới mặt đất đùn lên, ánh sáng lóa cả mắt người đi đường. Ở trong đám mây đó, thì có một người mặc áo sặc sỡ, cưỡi con rồng đỏ, lượn lờ hồi lâu mới tan.

Anh ta cho là yêu quái, liền vẽ đạo bùa bỏ vào một chiếc trống đồng, chôn xuống chỗ đó để yểm.

Đêm ấy tự nhiên sấm sét nổi lên đùng đùng, sáng ra coi chỗ yểm bùa, thì bùa và trống đều tan như tro. Anh ta càng lấy làm lạ, liền lập đền ấy để thờ. Thế rồi người ta đua nhau đến đó mà lễ và nhất định bảo ông thần đền đó tên là "Long đỗ Thần quân Quảng Lại Bạch Mã đại vương".

Trong đời nhà Lý, đền này hình như thiêng lắm. Cho nên mỗi năm, cứ đến mồng 4 tháng giêng, vua bắt các quan đều phải tới trước cửa mà thề. Ai vắng mặt phải phạt 5 tiền. Lời thề chỉ có mấy câu như vầy:

"Kẻ nào làm con bất hiếu, làm tôi bất trung, quỷ thần giết nó".

Hai đời Trần, Lê cũng vẫn làm theo như thế, đến khi kinh đô dời vào Huế, lệ đó mới thôi.

Như vậy, đền Bạch Mã cũng là nơi linh tích của nước Nam, tiếc rằng quy mô khi cổ, không có vẻ đẹp, tôi tưởng làng "dao cầu", làng văn cũng nên chung lưng sửa lại cho được đúng mốt kim thời.

Các ngài chắc đương muốn hỏi sửa lại để làm gì?

Thưa rằng: Để thề!

Làng "dao cầu" há chẳng có người ăn lời như chớp đó sao? Cam đoan với khách hàng chữa khỏi bệnh, đinh ninh như đao chém gạch. Thế mà lại bỏ lời cam đoan như không, chẳng qua chỉ cốt hớt cẳng bọn đồng nghiệp.

Với người như thế, trước khi giao ước việc gì, phải bắt họ sửa soạn xôi gà đến đền Bạch Mã lễ thánh, rồi chém gươm thần xuống đất và thề hẳn rằng: Nếu tôi sai lời sẽ chết như nhát gươm này!

Còn ở làng văn, tuy ít có sự giao ước, nhưng lại nhiều người ngụ cư. Vậy thì mỗi năm làng ấy cũng nên đem lễ trầu rượu đến đền Bạch Mã khấn đức thượng đẳng, rồi thì ai nấy cũng thề một câu thế này: Nếu tôi viết văn không thông, nếu tôi sai lời hứa với bạn đồng nghiệp thì xin trời đánh thánh vật!

Hy Cừ

Đông Pháp, Số 4949 - 10.10.1941